W świetle najnowszych badań psychologicznych okazało się, iż w procesie koncentracji uwagi istotne znaczenie ma zarówno skupienie, jak i jego brak..
Co powinniśmy zatem robić? Koncentrować się czy nie koncentrować? Kto by się nie zgodził, że takie metody jak tworzenie listy spraw do zrobienia, tworzenie rozkładu zajęć, przypomnienia kalendarzowe – nawet te w telefonie, pomagają nam w utrzymaniu uwagi na zadaniu, które musimy zrealizować.
Mózg działa optymalnie, kiedy przeskakuje pomiędzy skupieniem a brakiem skupienia. Rozwija się przez to prężność intelektualną. Zwiększa kreatywność i pomaga podejmować trafniejsze decyzje. Unikanie rozproszenia uwagi, bycie obecnym „tu i teraz” przynosi korzyści. Ćwiczenie każdego dnia przez jedyne 10 minut uważności, ma wpływ na poprawę kontroli nad własnymi emocjami oraz lepszej analizie zdobytych doświadczeń.
Niestety okazało się, że mimo powszechnie uznanych zalet, z koncentracją uwagi wiążą się również utrudnienia. Co to znaczy? Podczas procesu skupienia – nadmiernej koncentracji, dochodzi do przeciążeń układów w naszym mózgu, co powoduje osłabienie naszej energii. Strata energii może spowodować, że staniemy się bardziej impulsywni i mniej skłonni do pomocy innym. W konsekwencji podejmujemy mniej przemyślane decyzje i wykazujemy mniejszą chęć do współpracy. Kiedy przestajemy się koncentrować uruchamiamy układ mózgu, który odpowiedzialny jest za tak zwane „nic nierobienie”,
z angielskiego (ang. Do Mostly Nothing) DMN. Układ ten uaktywnia się tylko wtedy, kiedy tracimy koncentrację. Układ DMN „nic nierobienia” będąc w stanie spoczynku wykorzystuje 20% energii naszego ciała, której potrzebuje, ponieważ zajmuje się wszystkim, tylko nie odpoczynkiem. Mózg zarządzając tym układem, uruchamia wspomnienia, nawet te najstarsze i porusza się pomiędzy teraźniejszością, przeszłością i przyszłością – łącząc je w różne pomysły czy też konfiguracje.
Korzystając z tych danych rozwijamy samoświadomość i poczucie sensu. Stajemy się poprzez wyobrażenia bardziej kreatywni, podejmujemy trafniejsze decyzje. Układ DMN „nic nierobienia”, powala nam na lepsze rozumienie innych – wznieca pokłady empatii, przez co przyczynia się do poprawy wzajemnego zrozumienia i pracy w zespole. Istnieje wiele sposobów na uruchamianie tego układu w ciągu dnia. Uruchamianie DMN „nic nierobienia”, to nic innego jak zatapianie się w pozytywnych, konstruktywnych marzeniach. Nie należy tego procesu mylić z zasypianiem na jawie, czy zamartwianiem się. To rodzaj umysłowej wędrówki po bezdrożach naszych marzeń. Jak uruchomić układ „nic nierobienia” DMN? Należy zająć się w ciągu dnia mało angażująca czynnością np. leniwe czytanie, prace manualne – robótki ręczne – modne teraz robienie na drutach, szydełku, wyszywanie. Praca w ogródku na powietrzu, jazda na rowerze, rolkach, spacer z psem. Podczas tych czynności należy zająć się wędrówkami po naszym umyśle – fantazjom. Można wyobrazić sobie coś radosnego i przyjemnego – jak bieganie po lesie, czy wylegiwanie się na plaży.
Utrzymuj ten obraz w mózgu, a jednocześnie wykonuj tą niezobowiązującą, lekką czynność. To pomaga nam w zwiększeniu sprawności umysłu.
Kolejna czynność, która poprawia funkcjonowanie naszego mózgu to drzemka w ciągu dnia, która powoduje zwiększenie poziomu kreatywności i jasności myślenia. Po 10 minutowej drzemce okazuje się, że jesteśmy bardziej skupieni, zaczynamy jaśniej myśleć. Ale jeżeli mamy przed sobą trudne, twórcze do wykonania zadanie, to będziemy potrzebować pełnych 90 minut snu, tak aby mózg się w pełni zregenerował. Mózg wymaga dłuższego czasu odpoczynku, aby wytworzyć więcej skojarzeń i „wygrzebać” pomysły z zakamarków naszej pamięci.
Kiedy utkniesz w procesie kreatywnego myślenia, psycholodzy edukacyjni Denis Dumas i Kevin Dunbar w 2016 roku odkryli, żeosoby, które starają się rozwiązywać kreatywnie problemy, chcąc osiągnąć większe sukcesy, powinni wykonać ćwiczenie „wcielania się w kogoś innego”. Umożliwia to wyjście z własnej głowy i pomyślenie z perspektywy innej osoby. Od wielu lat naukowcy zajmują się badaniem umiejętności koncentracji. Ta umiejętność cieszy się niezwykłym uznaniem. Zależy nam na utrzymaniu uwagi na zadaniach, które realizujemy. Jestem pewna, że jeżeli wbudujemy w program dnia 10 i 90‑minutowe drzemki oraz psychologiczną zabawę „wcielania się w kogoś innego”, będziemy mogli zachować uwagę na te chwile, kiedy jej potrzebujemy i korzystać z niej w bardziej efektywny sposób.Wyłączenie uwagi poprzez podróże po naszych marzeniach, sen oraz patrzenie z perspektywy innej osoby, umożliwi nam zaktualizowanie informacji w mózgu, zapewniając dostęp do głębszych pokładów nas samych i zwiększając naszą sprawność umysłową,kreatywność oraz zdolność podejmowania decyzji.
Pedagog Małgorzata Gosztyła